Waarom domme mensen dom blijven

Ik heb een onbezorgde jeugd gehad. Ik groeide op in een gezin waar het mij aan niets ontbrak.
Mijn vader had de dagelijkse leiding over een goedlopend commercieel bedrijf. Dikke auto voor de deur (elk jaar een nieuwe!), lekker vaak op vakantie, alles in overvloed, kopen wat je wilt en krijgen wat je vraagt.
Eén ding is door mijn ouders mij altijd ingeprent: "Doe niet alsof je belangrijker bent dan iemand anders: die ander is nét zo belangrijk. Je bent niet belangrijker dan de putjesschepper, de vuilnisman of de garagemedewerker die onze auto elke week wast en voltankt. Je bent niet belangrijker dan de krantenbezorger, de postbode of de verwarmingsmonteur. Die mensen zijn net zo hard nodig als jij, misschien wel harder."

En dat klopt ook. Moet je eens kijken wat een zooitje het wordt wanneer er wordt gestaakt.
Ondanks dat er nogal wordt neergekeken op MBO-beroepen draait de Nederlandse economie wél voor het grootste deel op deze mensen. Dat besef moet nog een beetje doordringen. We doen het met z'n allen. Als lager-, midden- een hogeropgeleiden maken we gezamenlijk de BV Nederland.

De één is niet minder dan de ander.

Ben ik nou zo dom?

Misschien ligt daar wel de oorsprong van het feit, dat ik mij in het geheel niet schaam om dom over te komen. Collega's worden al moe als ik tijdens vergaderingen aanschuif, want ik vraag écht alles wat ik niet snap. Soms valt het mee, maar meestal is het best wel veel.

Om mijn ego enigszins op niveau te houden, houd mijzelf voor dat de ander het niet duidelijk uitlegt, want als hij dat wel deed, hoefde ik het niet te vragen. Toch stel ik mijzelf wél elke keer weer de vraag: "Waarom ben ik áltijd de enige die dingen niet snapt en om uitleg vraagt?" Ben ik nou zo dom, of zijn anderen dat ook maar verbloemen zij dat beter?

foto: 'Head in Hands' - Alex E. Proimos via Compfight cc

Ja-knikker

Een tijdje geleden ben ik naar een paar voorlichtingsmiddagen geweest. Daar stond iemand uitleg te geven en gebruikte nogal wat afkortingen en vaktermen. Voor hem gesneden koek, voor mij was het af en toe net zoiets als koeterwaalse wartaal. Tien man aan tafel en niemand die heeft gevraagd wat die afkortingen en vaktermen betekenden. Nee hoor, niets laten blijken, gewoon 'ja' knikken en doen alsof je het begrijpt.

Want je wilt tenslotte niet afgaan in het bijzijn van je collega, die je al een tijdje angstvallig in de gaten houdt omdat hij of zij wel eens achter jouw baantje aan zou kunnen zitten.

Want je wilt niet laten merken dat je je kennisniveau al een tijdje laat versloffen. Omdat je het zo druk-druk-druk hebt. Omdat je zó geleefd wordt door je werk, dat je het ook allemaal niet meer kunt verhapstukken.

Want je wilt niet laten merken dat het je eigenlijk allemaal boven je pet gaat en de ontwikkelingen niet meer kunt bijbenen. Dat je een fossiel aan het worden bent in jouw vakgebied en binnenkort publiekstrekker wordt als archeologische opgraving in dat kantorencomplex waar je jezelf elke dag met je zakje brood naartoe sleept.

Dat laatste is wel erg overtrokken en te cynisch misschien, maar soms denk ik er wel zo over. Waarom doe je alsof je alles snapt, terwijl dat niet zo is?

#dtv

Ik vind het dom. Jij niet, want anders deed je wel anders. Maar je blijft zwijgen, dus blijf je dom.
Eerlijk is eerlijk: ik durf ook niet meteen na elke onbegrepen komma of punt een spreker te onderbreken, maar als het teveel wordt, doe ik dat wel. Dan vinden ze me mij maar dom; ik heb een gladde rug.

Ik heb overigens de spreker tijdens de voorlichtingsmiddag onderbroken en na twee onderbrekingen ging hij vanzelf alle afkortingen direct uitleggen. Speciaal voor mij, althans, zo voelde dat. En ik voelde mij er niet eens dom om. Een verademing. En achteraf sprak ik collega's die het fijn vonden dat ik die vragen stelde, omdat dat duidelijkheid schiep.

Tip voor de spreker: gebruik geen vage taal, maar maak duidelijk wat je wilt met taalgebruik dat voor iedereen te begrijpen is en eenduidig is.

Tip voor de luisteraar: durf-te-vragen! Ook al wordt het door De Volkskrant afgeraden. Je leert er alleen maar van, ook al mag je voor het antwoord ook best zelf wat moeite doen. Als bijverschijnsel kan het vragen stellen ook ontwapenend en bevrijdend werken bij jouw collega's. Die hebben ineens door dat er nóg iemand is die het ook niet allemaal precies weet.

Want zeg nou zelf: wie kan zeggen dat hij alles al weet? Ik niet.

Links

---

• Dit is MBO.nl
• De Volkskrant - Hoe houden we Twitter leuk? Een beknopte etiquette
• [Boek] Durf te vragen (voor pubers en jong-volwassenen)